Tradycyjne produkty

Produkty tradycyjne i regionalne we Wspólnej Polityce Rolnej- rys historyczny

 

W krajach wysoko rozwiniętych, a w szczególności wśród ich zamożniejszych mieszkańców, od lat obserwuje się odwrót od konsumpcji żywności masowej, produkowanej na przemysłową skalę na rzecz produktów lokalnych o znanym pochodzeniu - często droższych, ale na ogół zdrowszych, smaczniejszych i bardziej oryginalnych.

 

Wzrost produkcji żywności po II wojnie światowej, do lat 80.

Naturalną reakcją po latach głodu, ubóstwa i wyrzeczeń, które dotknęły mieszkańców wszystkich krajów Europy w czasie II wojny światowej i w pierwszych latach powojennych, było zwiększanie produkcji przemysłowej i rolniczej. W wielu krajach dokonano modernizacji rolnictwa, dążąc do intensyfikacji upraw i hodowli w celu zapewnienia samowystarczalności żywnościowej. Działania te od lat 60. prowadzono w Europie w sposób ciągły i planowy. W 1962 r. państwa należące do EWG podjęły decyzję o wprowadzeniu Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Produkcja rolnicza, dofinansowywana z budżetu UE, zaczęła szybko wzrastać, ale wkrótce pojawiły się problemy związane z degradacją środowiska naturalnego, a z czasem także z nadprodukcją żywności.

 

Lata 80. to okres spadku tempa przyrostu ludności i stabilizowania się popytu na żywność.

Europa Zachodnia znalazła się w obliczu nadprodukcji żywności przy jednoczesnym odpływie ludności wiejskiej do miast.

 

Od lat 90. jednym z najważniejszych celów WPR staje się likwidacja nadwyżek produkcji żywności i poprawa jej jakości oraz ochrona środowiska naturalnego. Impulsem do odwrotu od intensywnego rolnictwa na rzecz wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich była nadprodukcja rolniczych produktów, degradacja środowiska spowodowana nadmierną chemizacją i mechanizacją, wyludnianie się terenów wiejskich oraz kryzys spowodowany chorobą „szalonych krów" (BSE).

 

Tendencje te znalazły swoje odbicie w traktacie z Maastricht z 1992 r., który wprowadził następujące zasady:

• rolnictwo ma za zadanie dostarczać żywność i świadczyć usługi środowiskowe,
• rolnictwo ma wspierać formy gospodarowania przyjazne dla środowiska naturalnego, należy propagować rolnictwo ekologiczne,
• rolnictwo ma wspierać ochronę zasobów naturalnych, różnorodności biologicznej i krajobrazowej,
• należy redukować szkody środowiskowe spowodowane działalnością rolniczą.

 

Obecnie istotnym celem Wspólnej Polityki Rolnej jest zapewnienie wystarczającej ilości bezpiecznej, dobrej jakościowo żywności przy zachowaniu, a nawet poprawie stanu środowiska naturalnego oraz współdziałanie w dziedzinie ograniczania zmian klimatycznych.

Obok funkcji produkcyjnych, dużą wagę przywiązuje się również do ogólnospołecznych funkcji rolnictwa. Wprowadzone zmiany promują model wydajnego, konkurencyjnego rolnictwa opartego na gospodarstwach rodzinnych, dbających nie tylko o jakość i poziom produkcji, lecz także o ochronę środowiska oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego wsi i ładu przestrzennego.

 

Zasady WPR premiujące żywność wysokiej jakości zostały zaakceptowane przez wszystkie kraje UE, zarówno przez:

• kraje Południa (Francja, Włochy) przywiązujące istotną wagę do smaku produktów, wspierające model produkcji zdecentralizowanej, często opartej na gospodarstwach rodzinnych, i kultywujące tradycyjne sposoby wytwarzania i spożywania produktów regionalnych (takich jak m.in.: wina, wędliny, sery, oliwy),
• kraje Europy Północnej (Wielka Brytania, Dania, Niemcy, Szwecja), w których dominują duże, zmechanizowane gospodarstwa rolne i zakłady przetwórcze, a uwaga skupiona jest przede wszystkim na produkowaniu żywności jak najbardziej bezpiecznej dla zdrowia.

Unia Europejska przyjęła rozporządzenia premiujące żywność wysokiej jakości związaną ze środowiskiem i tradycją, często wytwarzaną przez drobnych producentów. Oczywiście warunki bezpieczeństwa i higieny wytwarzania takich produktów muszą być zagwarantowane w takim samym stopniu, jak ma to miejsce w przypadku produktów wytwarzanych na masową skalę.

 

Inicjatywa stworzenia przepisów chroniących produkty regionalne znanego pochodzenia wyszła z Francji, gdzie taki system zaczął funkcjonować, początkowo tylko dla win, już w latach 30.  XX wieku. Z czasem we Francji ten system został rozszerzony na inne produkty.

Francuzi  uzyskali utworzenie europejskiego ustawodawstwa w oparciu o francuskie rozwiązania. Paradoksalnie, w tym ustawodawstwie europejskim wina są z tego systemu wyłączone i podlegają osobnym przepisom. Wprowadzenie omawianych regulacji przyczyniło się do rozwoju i promocji wytwarzania wyrobów regionalnych i tradycyjnych oraz pozwoliło realizować jeden z ważniejszych priorytetów reformy Wspólnej Polityki Rolnej, polegający na zmniejszeniu ilości wytwarzanej w Europie na rzecz podniesienia jej jakości.

 

W europejskim systemie jakości żywności zostały wyróżnione 2 kategorie produktów:

• produkty, których wybitna jakość związana jest z tradycyjnymi metodami wytwarzania lub tradycyjnym składem surowców są rejestrowane  w Unii Europejskiej jako Gwarantowane Tradycyjne Specjalności (GTS). Więcej o GTS...

• produkty, których wybitna jakość związana jest z obszarem wytwarzania i z jego specyfikąnaturalną i kulturową. Produkty te są rejestrowane w Unii Europejskiej jako Chronione Nazwy Pochodzenia (ChNP) lub Chronione Oznaczenia Geograficzne (ChOG). Więcej o ChNP i ChOG...

 

Zobacz także: